Samen met mijn D66 medekandidaatsraadslid Patrick van Iperen was ik zaterdag 25 januari aanwezig tijdens de door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) georganiseerde bijeenkomst ‘Raad op zaterdag’ in Amersfoort. Hoog op de agenda: de decentralisaties/transities in het sociaal domein.

We kwamen veel betrokken raadsleden en griffiers uit heel Nederland tegen en ontmoetten ook de enthousiaste medewerkers van de VNG die verantwoordelijk waren voor de prima organisatie van het congres waarop bijna 300 mensen waren afgekomen. Minister Plasterk mocht de aftrap geven.

Hij erkende de ook in zijn ogen ’terechte zorg’ bij gemeenten over de onzekerheden die spelen bij de decentralisaties. Burgers mogen volgens hem niet het slachtoffer worden. ,,De functie van raadsleden verandert, het sociale domein wordt belangrijker dan ruimtelijke ordening.’’ Dat was voor ons als D66 Geldermalsen natuurlijk allang duidelijk. De minister waarschuwde vervolgens voor de privacyproblematiek bij de transities. Laten wij daar als D66 Geldermalsen nu regelmatig de aandacht voor gevraagd hebben. De minister zag ook een belangrijke ondersteunende taak voor de landelijke organisatie van politieke partijen weggelegd. Daar maken wij als lokale D66 afdeling inderdaad dankbaar gebruik van. Hoe lokale partijen zonder landelijke back-up dat moeten organiseren, daar liet Plasterk zich echter niet over uit.

Opvallend was dat er ondanks de verschillende politieke achtergronden een grote eensgezindheid was betreffende de problemen die gemeenteraadsleden ervaren in het kader van die decentralisaties. Met name de onduidelijkheid vanuit Den Haag over de bevoegdheden en de budgetten vormt een groot risico voor een goede invoering. Minister Plasterk beloofde ‘te proberen’ dat voor de zomer in ieder geval de Tweede Kamer de wetten aanneemt waardoor enige duidelijkheid wordt geschapen. Jantine Kriens van de VNG noemde de decentralisaties een enorme kans voor gemeenteraden om zorg dichtbij goed te organiseren maar erkende ook de zorg vanuit de zaal dat door de korte tijd waarin van alles moet gebeuren ambtenaren nu veel te veel op stoel van de raadsleden zitten. Helaas gebruikte ook zij het woord ‘proberen’. Wij moeten ‘proberen’ de decentralisaties goed te laten verlopen.

Zorgelijk

Dat minister Plasterk de zorg bij gemeenten over alle onzekerheden ’terecht’ noemde baart mij zorgen. Dat ‘proberen’ van hem en van de VNG baart mij ook zorgen. En het maakt maar al te meer de onrust en zorg bij bijvoorbeeld ouders en professionals in de jeugdzorg begrijpbaar. Proberen is niet goed genoeg als je hulp/zorg nodig hebt en er onduidelijkheid bestaat over de voortzetting daarvan na 1 januari 2015. Net zo zorgelijk vond ik de opmerking van minister Plasterk dat gemeenten straks eerder geld dat geoormerkt wordt voor het sociale domein tekort zullen komen dan dat geld uit het sociale domein naar ‘de lantarenpalen’ zal gaan.

Conclusie mijnerzijds: er speelt veel, veel is onduidelijk, gemeenteraden dienen goed op te letten, zich breed te laten informeren, hun verantwoordelijkheden ‘te pakken’ en zich daarbij goed te laten ondersteunen door de griffie, ambtenaren en de eigen politieke partijen. Met nu bijna vier jaar ervaring als gemeenteraadslid hoop ik dat de komende vier jaar te kunnen doen en daar ook voldoende tijd voor te vinden/krijgen. Het voelt nu soms al alsof je in een veel te snel rijdende trein zit, zonder noodrem. Hoe voelt dit straks voor de mensen die vanaf 19 maart nieuw in de gemeenteraden komen? Gelukkig dat de griffie in Geldermalsen al deze maand met een inwerkprogramma begint voor aspirant-raadsleden. We zullen alle ondersteuning nodig hebben wil die trein niet uit de bocht vliegen, anders worden onze (meest kwetsbare) burgers uiteindelijk toch het kind van de rekening.